Ĉiuj,
aŭ
preskaŭ
ĉiuj
scias, kio estas igloo. Neniu, aŭ
preskaŭ
neniu scias, kio estas libloo.
Do, libloo estas la tradicia domo
liberlanda. Kiel ĉiu
domo tradicia, aŭ
tia, kiu ne estas rezulto de projekto aŭ
de ies freneza vizio, ne tuj ĝi
estis tia, kia ĝi
estas nun kaj sendube iam ĝi
estos alia ol ĝi
estas nun.
Kio
do kaŭzas, ke ĝi
estas tia, kia ĝi
estas kaj estos tia, kia ĝi
estos kaj estis tia, kia ĝi
estis? (Jen iom troa demando, ĉar
Liberlando estas la lando, la ŝtato,
kun vere nebuleca historio, sufiĉe
nebuleca, ke oni eĉ
povas konstati, ke Liberlando historion tute ne posedas,
kvankam tia
konstataĵo estus iom
riska, prefere la metaforo ol konstataĵo,
eble deziro-imagaĵo-atendaĵo....)
Tutcerte iu el la plej bazaj faktoroj determinantaj ekaperon
de libloo
estis klimato, sufiĉe
netolerebla kaj minaca, ke la nombro de la tagoj kiam estas
malvarme
estas multe pli granda ol la nombro de la tagoj kiam estas
varme. De
tie la neceso hejti. Kaj tio eliminas la unuan, ŝajnus
la plej bazan demandon: hejti aŭ
ne hejti? Oni tuj povas iri al la dua, ankaŭ
baza, demando: kiel hejti?
Ĉi
tie povus ekaperi tre interesa demando subbaza: ĉu
hejti min aŭ ĉu
hejti la tutan ŝtaton?
En la kazo kiam "la ŝtato
estas mi", la respondo estas tute sengrava, ĉar
la demando havas neniun sencon. En la kazo kiam "la ŝtato
ne estas mi" (do kiu? ni-vi-ili?), la demando iĝas
ege interesa – necesus prikonsideri la jenan solvon: eble,
anstataŭ
devigi la civitanojn klopodi pri diversaj sistemoj produkti
varmon
kaj teni ĝin por ke ĝi ne
fuĝu facile, estus pli bone instali, ekzemple, la aldonan
sunon kiu
varmigus tutan ŝtaton kaj tiam ĉiuspecaj hejtiloj kaj
izoliloj
ĉesus havi iun ajn sencon; kompreneble, dekomence oni devus
elimini
ajnan spekuladon, ke eble temos pri la-reĝo-suno,
la-estro-suno,
la-dio-suno aŭ iu-ajn-suno – ne, temos nur pri la-suno-suno,
ĉar
nur ĝi povos varmigi nin sufiĉe.
La
respondo estas tre simpla: plej bone estas hejti senpage,
senkoste,
kaj se maleblas senkoste, tiam kiel eble malmultekoste.
Kompreneble,
oni devas ankaŭ pripensi jenan eblecon solvi tiun ĉi
problemon
unufoje por ĉiam: transloĝigi sin al varmaj landoj kie
hejtado
malnecesas. Tamen ne estas tiom facile kiom ŝajnas –
transloĝigado
ne estas simpla afero kaj povas generi altajn kostojn. Oni
do devas
serĉi pli malmultekostan solvon. Ŝajnas, ke je la unua loko
de tia
listo neniam farita devus troviĝi la tibeta metodo de
meditado, nome
tumo.
Aplikante ĝin ni povas sidi nudaj sur la neĝo kaj ni ne
sentas
malvarmon. Neniun parton de nia korpo ni frostvundos, ni
akvigos iom
da glacio, do ni hejtos ne nur nin mem, sed ankaŭ la plej
proksiman
ĉirkaŭaĵon. La kostoj estas minusaj – se ni scipovus
magazenigi
superfluon de varmo kaj teni ĝin tiom longe kiom ni nur
volus, ni
povus ĝin vendi..... Sed por kio? Kion ni faros je gajnita
mono?
Sendube ni povus elspezi la monon filantrope – se jes,
tiam ni
povus tuj disdoni la varmon. Bedaŭrinde, la realeco ne
estas tiom
rozkolora kaj vivi kiel la homo-hejtilo, homo-forno, vere
ne facilas.
La ĉefa malfacileco konsistas en tio, ke la mem-hejtado
gvidas al
tutkorpa paralizo: hejtante sin mem (uzante tumo)
ni povas fari nenion alian, nur sin hejti. Ne revu pri la
situacio,
ke ni sidas sur la monta glaciaĵo, vento blovegas kaj ni
sentas nin
varmege kaj legas nian ŝatatan libron – nenio tia povas
okazi.
Videblas
klare, ke tio kio ŝajnis la solvo preskaŭ ideala, montriĝas
la
solvo preskaŭ malideala. Ĉu ni vere bezonas la varmon, kiun
ni ne
povas utili? Ĉu ni necesas la staton mi-sentas-min-varme, se
krom
esti en tia stato ni povas fari nenion alia? Ni povus
parafrazi la
bone konatan diraĵon: jen varmo nur por varmo. Do, estas pli
bone
senti sin iom malvarme kaj fari samtempe ion alian. Ekzemple
kaŭrumi
kelkfoje kaj poste trinki tason da bona verda teo .......
Se
la tute senkosta hejtado montriĝis neimageble multekosta,
oni devas
serĉi iun alian solvon.
Jen
alia solvo, kvankam bazita sur tre simila regulo de varmo
endogena,
aŭ prefere de varmo mensa, intelekta: legi
librojn
pri varmegaj
landoj. Aŭ tiajn kiuj kaŭzas, ke niaj vangoj
brulas. Sed ne
tiajn kiuj kaŭzas terurtremojn, tremojn de emocioj. Ho ne,
tremoj
kaj tremetoj ne estas bezonataj, ĉar tiuj vere troas. Kiajn
mankojn
havas tia metodo, ĉiuj scias. Ĝi povas esti plibonigita pere
de
varmega lanuga kovrokusenego, sub kiu ni povus legi tiajn
librojn –
tamen kiom longe iu povas legi sub lanuga kovrilo? Aŭ iradi
al varma
legejo – sed kiel aliri ĝin, kiam pluvegas kaj frosto
penetras
niajn korpojn ĝisoste?
Ĉi
tie ekaperas la sekva, grava dubo. Por ke ni hejtu nin
senkoste
legante librojn pri varmegaj landoj kaj ĝenerale pri
aĵoj kaj
objektoj varmaj, varmegaj kaj varmigantaj, ni devas
tiajn librojn
posedi. Do komence ni devas investi vere multe en la
bibliotekon.
Jes, oni pravas, tamen ni devas memori, ke ni ne devos
investi en
karbon, gason, kurenton, brullignon aŭ briketon. Ĉi
momente
naskiĝas tento por ke ni brulu librojn. La tento estas
ekstreme
diskutebla, kvankam se oni analizu ĝin pli detale
diskueblta povas
montriĝi ĝuste ĝia diskutebleco. Ja ekzistas ega abundo
da libroj
stultaj por kiuj forno estas multe pli ĝusta loko ol
breto – tamen
ĉiam troviĝos iu por kiu la stulta libro tute ne estas
stulta kaj
kiu tute volonte kaj kun plezurego forbruligos multajn
belegajn kaj
saĝajn librojn konsideratajn de li aŭ ŝi kiel esencon de
stulteco
kaj fiaĉeco. Ni lasu tion, ĉar dirante kaj verkante la
veron,
stulte kaj fiaĉe estas apartigi kaj klasifiki librojn.
Nekompareble
pli grava problemo estas la fakto, ke libroj ne brulas
bone, brulas
male ol ni atendis, ĉar fermitaj ne enigas oksigenon.
Oni devus
elŝiri ĉiujn foliojn, unu post alian, kaj tio estas tre
klopoddona
kaj tempodezira, kvankam oni povas vere plivarmiĝi
farante tion. Oni devas konstati
marĝene, kun iom da miro, ke recikli
malnovajn
librojn, do paperigi librojn, tute ne indignas, tio
estas eĉ
laŭdenda – interese, kial; ĉu ree produkti el tiu
papera pulpo
novan amason da libroj stultaj kaj saĝaj estus io pli
valora ol
malree transformi amason da stultaj kaj saĝaj libroj
en varmon?
Malpli klopode estas preni gazetojn. Tiuj brulas sin
bonege kaj oni
eĉ povas riski la konstaton, ke gazetoj spertis
kapturnan karieron
kiel bruligiloj. Miregas ankaŭ tion, ke forbrulado de
gazetoj igas
neniujn moralajn dubojn, nek kaŭzas ideologiajn
malkvietojn aŭ
ajnajn rimorsojn, kaj ja okazas, ke ĝuste gazetoj
enhavas tekstojn
multe pli valorajn ol tiuj en libroj. Kio ne kontraŭas
vere trafan
rimarkon faritan de iu fama poeto, ke "ĵurnalismo estas
cindroj
de la literaturo". Nu, eble ankaŭ pro tio gazetoj
brulemas pli
ol libroj (oni scias, ke kvalito de brulado estas
inverse proporcia
je la kvalito de papero – interese, ĉu kvalito de
brulado estas
proporcia je kvalito de presita teksto..... mi timas, ke
neniu tion
esploris). Bedaŭrinde, gazetoj brulas sin rapide,
mallonge. Kaj pro
tio ne utilas por hejtado. Ankaŭ libroj. Sed, kiel oni
scias bone,
la problemo de hejtado estas antaŭ ĉio la problemo teni
varmon, aŭ
izolado.
Kaj
pri tio temas. Ja libro estas, aŭ
ŝajnas esti, ideala
materialo izola, kvankam probable neniu esploris ĝis
nun librojn tiucele kaj ne kalkulis la koeficienton k.
(Des
pli neniu esploris ĉu la
valoro izola de libroj dependas, aŭ
iel ajn rilatas al tekstoj kiujn ili enhavas.) Same kiel
igloo estas
konstruata el glacia neĝo,
libloo estas konstruata el libroj. Dikaj muroj el duoblaj
vicoj de
libroj alireblaj ambaŭflanke,
de interne kaj de ekstere. La dometo-liberatureto. Je formo
nedifinita, sed kutime konstruita je la plano de iu litero,
signo,
hieroglifo aŭ
ideografaĵo. Je vandoj
kriplaj, diversdikaj, faritaj el libroj elpreneblaj. Nur
libroj. Ĉiuj
libroj dikaj kaj maldikaj. Unu sur la alia. Unu apud la
alia. Certe,
eblas ankaŭ konstruaĵoj
pli komplikaj, je la plano de vortoj aŭ
eĉ frazoj. Tamen tiuj
malofte postvivas, ĉar
ili facile kolapsas kaj dispecetiĝas
– nu, tio neniam estas klara ĉu
tiaj konstruaĵoj rezultas de agado konscia, planita, aŭ
hazarda.
Litero estas multe pli stabila, almenaŭ nur se ĝi havas
signojn
diakritajn – tiuj, laŭnature, forŝiriĝas tre facile..... ĉu
vere la litero bezonas diversajn aldonajn punktojn,
streketojn,
cirkletojn, ĉapeletojn kaj boatetojn? Malfunkciismo ŝajnas
grava trajto de tradicia arkitekturo liberlanda (se paroli
pri
tradicieco en kaze de io ajn liberlanda havas iun ajn
sencon).
Ekzemple: fenestroj. Tiaj normalaj, grandaj, malfermeblaj
fenestroj
simple ne ekzistas, ĉar konstrumaniero de la muro tiajn
fenestrojn
ne toleras. En la muro povas troviĝi
nur truoj kaj fendoj. Diversnivele kaj diversloke. Kiam
libroj
envandaj estas metataj vertikale, tiam la fenestro estas pli
fendecaj; kiam libroj envandaj estas metataj horizontale,
tiam la
fenestroj estas pli truecaj..... La fendeca-trueca prilumado
de la
interno ne estas malbona. Tia sistemo povas doni vere
interesaj kaj
surprizaj efektoj – bedaŭrinde la vidaĵoj trafenestraj ne
estas
imponaj, tamen tiujn povas anstataŭi grandiozaj priskribaĵoj
enlibraj, ho! ĉiutage oni povas havi novan vidaĵon, tute
alian.
Tamen fenestroj ne estas tiom ega problemo, kiom pordoj.
Pordoj!
Provu imagi libloojn konstruitaj je la plano de
o b p q d g
Kie estas la pordoj? Oni ne povas eniri tiajn libloojn.
Kvazaŭ iu
konstruis la domon sidante ene ĝi,
kvazaŭ iu estis konstruanta la muron ĉirkaŭ
sin, malliberigis sin en la bibliooteko senelireja.
e
ne estas tia. e
estas la skemo duonaperta. Aŭ duonfermita. Kaj s
n aspektas kvazaŭ
mankus al ili unu vando. Aŭ du vandoj. Same K
kaj L, dum I
ŝajnas senvanda... Kiel do oni povas paroli
ĉi-kaze pri varmizolado kaj hejtado? Aŭ eble ili estas la
dometoj
someraj?
Sed
la plej interesa estas la problemo de planko – ĉu la planko
ankaŭ
estas farita el libroj? Se jes, tio signifas, ke ni iras
surlibre, ni
tretas librojn ...... nu, jes, tion tio signifas, sed vere
belegan
tapiŝon oni povas komponi el librokovriloj ...... kaj se ne,
tiam el
kio estas la planko farita?
Kaj
ankoraŭ unu afero neklarigita kaj iom enigma, puzla. Se unu
domo,
unu kabano, estas unu litero, tiam ĉu la urbo liberlanda
estus la
paĝo de teksto?
Libloo
+ libloo + libloo + libloo + libloo + ..... + libloo = LIBURBO
Ĉu
tiu ekvacio havas sencon?